दशैं मान्यजनबाट टीका-प्रसाद र आर्शीवाद ग्रहण गर्ने महत्वपूर्ण अवसर हो । यसरी दशैंको प्रसाद टीका ग्रहण गरिरहँदा दिने आर्शीवादभन्दा पनि तँ पढ्दैनस्, लठ्ठु छस्, हाम्रो त नाकै काटिस्, अब .... को भन्दा राम्रो नम्बर ल्याएर पास गर्नु, झूटो बोेल्छस् अब देखि झूटो नबोल्नु, कसैले भनेको मान्दैनस् अराजक छस् ज्ञानी बन्नु आदि आदि ..... ! यसरी मान्यजनद्वारा आर्शीवादको नाममा उसलाई सार्वजनिक रुपमा नराम्रो मात्र भनेर व्याख्या गर्ने कार्यले उसलाई सबैको अगाडि लज्जित बनाइरहेको हुन्छ । आर्शीवाद दिनेलाई आफूले राम्रो आर्शीवाद दिएको वा आज मज्जाले गालि गरें भन्ने लागिरहेको होला तर त्यो बच्चा जसको स्वाभिमान र विश्वासको खुल्ला लिलाम हो । यस्ता बालबालिकाको भावनासँग सम्बन्धित कुरामा हरेक अभिभावकले म के भनिरहेको छु अनुभूति गरौं ।
यो विषयमा स्कूलका शिक्षकहरुलाई भन्दा “माथिबाट भएकोले हामी केही गर्न सक्दैनौ” भन्छन् । को माथि भन्दा कोही बोल्दैनन् । आकाशबाट ईश्वरले “स्कूलको यूनिफर्म फेर्नु” भनेर त पक्कै आदेश गरेको होइन होला । माथि भनेको शिक्षा मन्त्रालय हो भन्ने विचार गरेर मैले शिक्षा मन्त्री, शिक्षा सचिवहरुलाई पनि मौखिक रुपमा यो ‘समस्या’ बताए । किनभने कतिपय विद्यार्थीका भाइ बहिनीले पनि दिदी दाजुको सानो भएको पुरानो निलो रंगको पाइन्ट र स्कर्ट लगाएर स्कूल आउँछन । तर यदि प्रत्येक वर्ष यूनिफर्म फेरिए त कसरी उनीहरुले लगाउन सक्छन ?
किशोरावस्था शारीरिक विकासको एउटा विशेष र संवेदनशील चरण हो । किशोरकिशोरीलाई स्वास्थ्य तथा व्यवहारसम्बन्धी सञ्चार कार्यक्रमहरुको विशेष सहयोग आवश्क हुन्छ । तर, अधिकांश किशोरकिशारीहरुसँग किशोरावस्थावारे सही र पूर्ण जानकारी हुँदैन । किशोरकिशारीहरुलाई किशोरावस्था र प्रजनन् स्वास्थ्यवारे सही जानकारी हासिल गर्नबाट रोक्ने थुप्रै सामाजिक बाधा र अड्चनहरु हुन्छन् ।
आज आषाढ शुक्ल पूर्णिमा । आषाढ ११ गते । यही दिन महाभारत, श्रीमद्भागवत, अठार पुराण र विष्णु सहस्रनाम आदिका रचयिता तथा अपौरुषेय वेदलाई चार भाग लगाउने वेदव्यासको जन्म भएको थियो । वेदव्यासको जन्म भएको यस दिनलाई हिन्दूहरूले गुरु पूर्णिमा (टिचर्स डे) को रूपमा मनाउँछन् ।
नेपाली बालसाहित्यले अल्पसंख्यक पिछडिएका वर्गको खिल्ली उडाइरहेको छ, यो पक्ष अब सुध्रिनु पर्छ कि पर्दैन ? किन साहित्यमा तल्लो जात नोकर भएको, अपाङ्ग अपहेलित भएको देखाउने ? फेरि हाम्रा कथामा प्रयोग हुने यस्ता वर्गलाई होच्याउने खालका उखान टुक्का राख्न पनि तुरुन्त बन्द गरिनु पर्छ कि पर्दैन ?
यसरी राष्ट्रकवि घिमिरेको काब्यकारितादेखि लिएर हालसम्म आइपुग्दा नेपाली बालसहित्यले ठूलो फड्को मारिसकेको छ । पुस्तक र पत्रिकामा पढ्न सकिने बालसाहित्य आज इन्टरनेटमा बिश्वका पाठकले पढ्न सक्ने भइसकेको छ ।
पछिल्लो समयमा नेपाली बालसाहित्य लेखन मौलाएको अवश्य छ, तर विधागत रुपले हेर्दा बाल–एकाङ्की र बाल–नाटक सङ्ख्यात्मक रुपमा पछि परिरहेको छ । यदाकदा फाट्टफुट्ट निस्कने बाहेक बालबालिकाहरूका लागि नाटकको क्षेत्र त्यति मौलाएको देखिँदैन ।
