Category: Highlights

बालबालिका खोजतलास समन्वय केन्द्रका बालसंरक्षण अधिकृत सन्तोष चन्द्र अधिकारी भन्नुहुन्छ, “मधेश प्रदेशमा हरेक वर्ष एक हजार बालिकाहरु हराउँछन् ।”
हराएका ती बालिकामध्ये कतिजना भेटिन्छन् त ?
“त्यसको वास्तविक तथ्याङ्क त हामीसँग छैन । छिमेकी देश भारतसँगको खुला सिमानाका कारणले गर्दा यस विषयमा थप अनुसन्धान हुनुपर्ने देखिएको छ । कतिपय बालिकाको मामाघर भारतमा भएकाले उता गएका हुन् भन्ने पनि छ ।

आर्यन रञ्जित क्यामेलिया स्कूल, कालिमाटी, काठमाडाैँमा कक्षा ९ मा अध्ययनरत छात्र हुनुहुन्छ । ‘World Book of Record वल्ड बुक अफ रेकर्ड’ मा कान्छा अन्तर्राष्ट्रिय खेलाडीको उपाधि प्राप्त गरी नेपालको नाम विश्वभरि फैलाउन सफल आर्यन क्यामेलिया स्कूलका हिरा हुनुहुन्छ । उहाँले सन् २०१८ मा सिंगापर र मलेसियामा सम्पन्न अन्तर्राष्ट्रिय कराँते प्रतियोगिता, सन् २०१९ मा भारतमा सम्पन्न विश्व कराँते च्याम्पियनसिप र सन् २०२०, २०२१ र २०२३ मा दक्षिण कोरियामा सम्पन्न अन्तर्राष्टिय कराँते प्रतियोगिताहरुमा स्वर्ण पदक जित्न सफल भई एक हजार अमेरिकी डलर प्राप्त गरी ‘World Book of Record वल्ड बुक अफ रेकर्ड’ मा नाम लेखाउन सफल हुनुभएको थियो ।

हाम्रा बालबालिकाले सत्यमाेहन जाेशीबाट सिक्नुपर्ने तीन कुरा (अडियाे किताब) | कार्तिकेय घिमिरे

नेपालको संविधानले जन्मदर्तालाई मौलिक हकका रुपमा राखे पनि ७४ प्रतिशतले मात्रै जन्मदर्ता गराएको राष्ट्रिय जनगणनाको पछिल्लो तथ्यांकले देखाएको छ । अझै पनि २६ प्रतिशत जनसंख्या जन्मदर्ताबाट बाहिर रहेको छ । अझै पनि आमाको नामबाट जन्मदर्ता गर्न, शरणार्थीको जन्मदर्ता र विदेशमा जन्म भएका नेपालीको जन्मदर्तामा समस्या रहेको सरोकारवालाहरुको भनाइ छ ।
जन्मदर्ता सम्बन्धी अन्तरक्रिया कार्यक्रममा नेपाली काँग्रेसका सांसद एवं राज्य व्यवस्था तथा सुशासन समितिका सभापति रामहरि खतिवडाले जन्मदर्तामा भएका कमी कमजोरीलाई सुधार गरी नेपाली आमाबाबुबाट जन्मिएका नागरिकलाई अनागरिक हुन नदिने बताउनु भयो ।

देशभरि फैलिएको डढेलोको असर हिमाली क्षेत्रमा पनि पर्न थालेको छ । डढेलोले बढाएको तातो हावाको लहरले सर्वोच्च शिखर सगरमाथा सहितका हिमालमा गर्मी बढाएको छ । यसले दीर्घकालीन असर पर्ने भन्दै विज्ञहरुले चिन्ता व्यक्त गर्नुभएकाे छ । डढेलो लाग्ने क्रम अझै नरोकिएको र प्रकोप देशका विभिन्न वन क्षेत्रमा बढ्दै जाँदा सगरमाथा लगायतका हिमालमा त्यसबाट सिर्जित धुवाँ अर्थात् कार्बन थुप्रिन थालेको विज्ञहरूको भनाइ छ । 

यौन हिंसा, दुर्व्यवहार भन्नसाथ हामीले अधिकांश रुपमा महिला र बालिकाहरु मात्र सोच्ने गर्दछौं । नेपालको विभिन्न कानूनहरु जस्तै अपराध संहिता अन्तर्गतको जबरजस्ती करणीको महलले समेत बालकमाथि जबरजस्ती करणी हुन सक्ने विषयमा मौन रहेको छ । त्यसैकारण बालकमाथिको बलात्कारको मुद्दा अप्राकृतिक मैथुन अन्तर्गत अघि बढ्ने गरेको छ । नेपालका विविध कानूनहरुमा बालकमाथिको हिंसाका विषयमा छलफल गर्न र यस मुद्दालाई पनि नेपालको बालअधिकारवादी आन्दोलन र ऐन तथा नीतिमा समेत स्थापित गर्नुपर्ने विषयमा सरोकारवालाहरुले एकसाथ आवाज उठाउनुभएकाे छ ।

स्कुले विद्यार्थी बालबालिका बोक्ने गाडी सवारी साधनको गति सीमित गरी गति निर्धारणका लागि गृह मन्त्रालयले भौतिक पूर्वाधार तथा यातायात मन्त्रालयलाई पत्राचार गरेको छ । तीव्र गतिका सवारी साधनका कारण बालबालिकामा नकारात्मक असर पर्ने र दुर्घटनाको जोखिम बढी हुने भन्दै उपप्रधान एवं गृहमन्त्री रवि लामिछानेले चासो  देखाउनु भएपछि गृहले आइतबार भौतिक पूर्वाधार मन्त्रालयलाई पत्राचार गरेको हो ।

भाइबहिनीहरु, तर नेपालमा गणतन्त्र स्थापना हुनुअघि भाद्र ४ गते राष्ट्रिय बाल दिवस मनाउने गरिन्थ्यो । तात्कालीन् मुमा बडामहारानी रत्न राज्यलक्ष्मी शाह भारत लगायत अन्य विश्वका देशहरुको भ्रमणमा जानुभएको अवसरमा उहाँले ती देशका सरकारको तर्फबाट बालबालिकाका लागि धेरै काम भइरहेको देख्नुभयो । यही कुराबाट प्रभावित भएर उहाँले नेपाल फर्किएपछि नेपालमा असहाय बालबालिकालाई सहयोग गर्न नेपाल बाल संगठन नामक बालहितकारी संस्थाको स्थापना गर्नुभयो । नेपाल बाल संगठन बालमन्दिरको नामले चिनिन्छ । यो संस्थाले अनाथ र असहाय बालबालबालिकाको सेवा र संरक्षणका लागि लामो समयदेखि काम गर्दै आएको छ । यसरी विक्रम सम्बत् २०२१ सालमा त्यतिबेलाकी मुमा बडा महारानी रत्नको संरक्षकत्वमा बालमन्दिरको स्थापना भएपछि मुमा बडा महारानी रत्नकै जन्मदिन भाद्र ४ गतेलाई नेपालमा बालदिवसको रुपमा मनाउन सुरु गरिएको हो ।

कोशी प्रदेशका १४ जिल्लामध्ये झापामा  हात्तीपाइलेको समस्या छ । झापाका १५ वटै पालिकाको एक सय ३१ वडामा नौ लाख ६१ हजार आठ सय ६१ जनालाई वैशाख १६ देखि ३० गतेसम्ममा औषधि खुवाउने अभियान सञ्चालन गरिने जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालयका प्रमुख रमेश बाराकोटीले बताउनुभयाे । कोशी प्रदेशका झापाबाहेकका १३ जिल्लामा हात्तीपाइले  निवारण भइसकेको छ । हाल झापामा दुई सय ८० जनाभन्दा बढी रोगी पहिचान भएका छन् । पहिचान नभएका रोगीको सङ्ख्या अझ धेरै हुनसक्ने  उहाँको अनुमान छ ।

यो वर्ष परीक्षामा नियमिततर्फ एक लाख ९६ हजार नौ सय १४ छात्रा र एक लाख ९३ हजार नौ सय ३३ छात्र गरी तीन लाख ९० हजार आठ सय ४७ परीक्षार्थी सहभागी भएका छन् । त्यस्तै ग्रेडवृद्धितर्फ एक लाख छ सय ५० विद्यार्थी सहभागी भएका छन् । देशभरका पाँच हजार पाँच सय ४२ विद्यालयका विद्यार्थी कक्षा १२ को परीक्षामा सहभागी भएका छन् ।